W 100-lecie odzyskania niepodległości widzewiacy, którzy walczyli o wolną Polskę
Ładowanie...

Global categories

09 November 2018 17:11

W 100-lecie odzyskania niepodległości widzewiacy, którzy walczyli o wolną Polskę

Co najmniej 20 widzewskich sportowców, w tym późniejsi prezesi RTS Widzew – bracia Seweryn i Marian Malinowscy brało udział w walkach o niepodległość i rozbrajaniu Niemców w listopadzie 1918 roku.

Jak ustalili widzewscy historycy Włodzimierz i Tomasz Gawrońscy większość z nich wywodziła się sekcji gimnastycznej Towarzystwa Miłośników Rozwoju Fizycznego Widzew Łódź, protoplasty RTS Widzew. Do Legionów Polskich założonych przez Józefa Piłsudskiego należeli Adam Brojek, Jan Jagieliński, Stefan Krysztofiak, Ludwik Lewandowski, Stefan Łaczkowski, Stanisław Nowakowski, Jan Sadura i Władysław Wojtowicz.

W Polskiej Organizacji Wojskowej działali Antoni Grzelak (na zdjęciu obok), Antoni Kiermas, Wojciech Połrolnik, Marian Pukszta, Ludwik Rekowski, Antoni Stanecki i Józef Wojtczak.

Widzewiakami policjantami zamordowani później w 1940 roku w Twerze byli gimnastycy Aleksander Karger i Franciszek Malinowski, a Wincenty Jarzębowski został zesłany na Sybir.

Opis zdjęcia: 1.Nowakowski, 2.Łaczkowski, 4.F.Malinowski, 5.Kargier, 6.Sadura, 7.Pukszta, 8.Staniecki, 9.Pileś, 10.Półrolnik, 11.Augustyniak, 12.Grzelak, 13.Bieniek, 14.Kiermasz, 15.Rękowski, 16.Krzyszofiak, 17.Augustyniak.

Najbardziej znanymi postaciami późnej związanymi z RTS Widzew są bracia Malinowscy. Starszy Seweryn (rocznik 1898) roku był najmłodszym prezesem klubu. Został nim w 1923 roku, kiedy nie miał jeszcze skończonych 26 lat. Młodszy brat Marian (rocznik 1900) poszedł w jego ślady w 1931 roku.

Seweryn Malinowski

Urodził się 8 lutego 1898 w Łasku. Na początku 1915 roku, bez wiedzy rodziców, zgłosił się ochotniczo do Legionów Polskich tworzonych przez Józefa Piłsudskiego z przydziałem do 1. pułku piechoty I Brygady. W bitwie pod Jastkowem został ciężko ranny w prawą nogę. W 1917 roku, podobnie jak większość legionistów, odmówił złożenia przysięgi na wierność cesarzowi niemieckiemu Wilhelmowi II. Wraz z innymi legionistami z byłego Królestwa Polskiego osadzony w obozie w Szczypiornie pod Kaliszem. Zwolniony w końcu 1917 roku wstąpił do tajnej Polskiej Organizacji Wojskowej. 11 listopada 1918 roku brał czynny udział w rozbrajaniu Niemców w Łodzi.

W stopniu wachmistrza przydzielony do 9 pułku ułanów, w którym wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej w latach 1918-1920 (uczestniczył m.in. w wyprawie kijowskiej). Za męstwo odznaczony trzykrotnie Krzyżem Walecznych. W 1932 roku ukończył kurs podchorążych rezerwy. W okresie międzywojennym był pracownikiem Izby Skarbowej w Łodzi.

We wrześniu 1939 roku reklamowany od czynnej służby wojskowej, co mogło być równoznaczne z oddelegowaniem go do walki na tyłach wroga. W pierwszych tygodniach okupacji organizował ruch oporu na trenie Brzezin. Po powrocie do Łodzi wysiedlony wraz z rodziną do obozu przejściowego przy ul. Łąkowej, a następnie wywieziony do Generalnej Guberni. Zamieszkał w Skierniewicach, gdzie nawiązał kontakt z Kierownictwem Ruchu Oporu. Organizował Powiatowy Komitet Konwentu Organizacji Niepodległościowych i był w stałym kontakcie ze Związkiem Walki Zbrojnej, a później Armią Krajową. W stopniu podporucznika walczył w Powstaniu Warszawskim z przydziałem do Batalionu Kilińskiego. Po upadku powstania trafił do obozu jenieckiego w Tandstedt w Niemczech.

Seweryn Malinowski (pierwszy z lewej wśród siedzących) i działacze Łódzkiego Okręgowego Związku Piłki Nożnej z 1930 r.

Powrócił do kraju w czerwcu 1947 roku. Ponownie zaangażował się w działalność sportową i społeczną. Aresztowany 30 października 1952 z kilkoma kolegami z biura Izby Skarbowej w Łodzi za rzekomo szeptaną propagandę. Zginął w niewyjaśnionych okolicznościach w szóstym tygodniu pobytu w szpitalnym więzieniu Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Łodzi w 1952 roku.

W okresie międzywojennym był członkiem wielu organizacji kombatanckich, społecznych i sportowych, w których pełnił najwyższe funkcje. Był jednym z inicjatorów powstania okręgu łódzkiego Związku Legionistów Polskich, członkiem kolejnych zarządu tej organizacji w województwie łódzkim. W 1926 roku został wiceprezesem Związku, a w okresie 18 grudnia 1927 - 16 czerwca 1929 prezesem. 14 września 1930 r. wrócił na dwie kadencje na fotel prezesa. W 1925 r. działał w  Biurze Okręgowej Komisji Kwalifikacyjnej „Krzyża Legionów".

Od 1922 r. był także członkiem Związku Strzeleckiego w Łodzi, a od 1934 r. czterokrotnie należał do władz okręgu. W październiku 1928 roku organizował w Łodzi Federację Związków Obrońców Ojczyzny i objął stanowisko jej wiceprezesa. Zasiadał w zarządzie gimnazjum POW w Łodzi. W roku 1934 był wiceprezesem Związku Urzędników Skarbowych R.P. w Łodzi. Po raz pierwszy o mandat radnego, nieudanie startował w 1936 r. z listy sanacyjnego Narodowo-Chrześcijańskiego Frontu Robotniczego. Sztuka ta udała mu się przy okazji kolejnych wyborów w 1938 r. gdy starował z listy Obozu Zjednoczenia Narodowego. Został wtedy wybrany na przewodniczącego Klubu Radnych OZN w Radzie Miasta Łodzi. W 1936 roku powołany do Rady Przybocznej Tymczasowego Prezydenta m. Łodzi.

Seweryn Malinowski trafił do Widzewa najprawdopodobniej w 1923 roku. Nie mógł uprawiać sportu ze względu na rany odniesione w bojach o niepodległość. Trzeba założyć, że o klubie usłyszał od jego członków w czasie legionowej służby. Wiadomo, że w tym samym okresie co on do legionów trafiali zawodnicy sekcji gimnastycznej TMRF Widzew Łódź. Stało się to wiosną i wczesnym latem 1915 roku, co ustalił w badaniach historyk widzewskich tradycji Tomasz Gawroński. Już na przełomie roku 1923 i 1924 Malinowski został prezesem RTS Widzew Łódź, choć nie skończył wtedy jeszcze 26 lat! W ponad 100-letniej historii klubu był więc jego najmłodszym prezesem. Był nim ponownie w latach 1927- 1929 i 1930-31. We władzach klubu był do 1933 roku.

Opis zdjęcia: 1.Brojek, 2.Sadura, 3.Rekowski, 4.Wojtczak, 5.Satanicki, 6.Lewandowski, 7.Kiermas, 8.A. Augustyniak, 9.Malaszczyk, 10.Łaczkowski, 11.Wojtowicz, 12.Półrolnik, 13.J. Augustyniak, 14.F. Malinowski

Na szerszej arenie łódzkiego sportu Seweryn Malinowski zaistniał w 1924 roku. Jako szef klubu, który pukał do drzwi piłkarskiej elity (klasy A) znalazł się w gronie członków Wydziału Gier Łódzkiego Związku Okręgowego Piłki Nożnej.

Ponownie o Malinowskim i jego działaniach zrobiło się głośno na początku 1926 roku. Stało się to dzięki sojuszowi ŁKS-u i Widzewa. Pod koniec 1925 roku działacze ŁKS-u weszli w konflikt z ŁZOPN, kiedy postawiono im zarzut ukrytego profesjonalizmu, czyli płacenia zawodnikom za grę. Działacze „czerwonych”, bo taki przydomek nosił wówczas ŁKS nie chcieli udostępnić do kontroli dokumentów finansowych i wykluczono ich z prawa głosu na kolejnym Walnym Zebraniu ŁZOPN. W prasie pisano: W ŁOZPN krążą wieści, iż członkowie zarządu ŁKS pp. Konopka i Skóbicki chcąc umożliwić sobie krytykę działalności ŁOZPN na Walnym Zgromadzeniu wstąpili do RTS Widzew. Musi widocznie ŁOZPN mieć wiele obaw skoro wierzy tym pogłoskom.

W ostatniej chwili ŁKS przywrócono wszelkie prawa a sojusz dwóch łódzkich klubów stał się faktem. Prezesem związku został Helidor Konopka z ŁKS, a przewodniczącym Wydziału Gier obwołano Malinowskiego.

W połowie 1926 roku wszyscy działacze Widzewa zrezygnowali z funkcji związkowych. Jeszcze dramatyczniej było rok później. 1927 rok uważany jest za czas powstania ligi piłkarskiej w Polsce. Legalnie działający w Krakowie PZPN był przeciw Lidze. Jego stanowisko poparła Cracovia i co można podkreślić z dumą Widzew Łódź wraz z innym klubami robotniczymi. W Łodzi też doszło do rozłamu. Wierne obok RTS-u ŁZOPN zostały m. in. WKS, Union i Prosna Kalisz. Reszta klubów z ŁKS, Turystami i ŁTSG skupiły się w Łódzkiej Ligi Okręgowej Piłki Nożnej. Malinowski ponownie został przewodniczącym WGiD kadłubowej organizacji, a także jest delegatem z Łodzi na Walne Zebranie PZPN w Krakowie.

Przed ponownym zjednoczeniem łódzkiego piłkarstwa w jedną organizację Malinowski brał udział w pracach komisji statutowej, a 3 marca 1928 roku został wiceprezesem związku piłkarskiego w Łodzi. Co ciekawe, kiedy 15 września 1928 roku ŁKS wyprawił akademię z okazji jubileuszu gratulacje złożyli  tylko trzej przedstawiciele łódzkich klubów: żydowskiego Hakoahu, łączonego z niemieckim żywiołem Unionu i chyba można tak to scharakteryzować – z ramienia polskich klubów prezes Widzewa Seweryn Malinowski.

W 1929 roku Malinowski kandydował na stanowisko szefa ŁOZPN, jednak jego kandydatura przepadła w wyniku nielojalnego zachowania jednego z przedstawicieli klubowych co podsumowano w prasie: „Bomba pękła wcześniej, niż przypuszczano. Na wysuniętą przez komisję kandydaturę mjr. Zabłockiego blok odpowiedział kandydaturą p. Malinowskiego. Zażądano głosowania tajnego. P. mjr. Zabłocki oświadczył, iż mandat prezesa Ł.Z.O.P.N. jest zbyt poważny, kandydat musi się więc cieszyć bezwzględnym zaufaniem walnego zgromadzenia – wobec czego cofa swą kandydaturę. W ślad za tem zrzekł się kandydatury i p. Malinowski. Wytworzyła się ciężka sytuacja, zabrakło kandydatów. Po dłuższych pertraktacjach wysunięto dwie kandydatury pp. Malinowskiego i Skibickiego (którego podobnież nie było na sali). Przystąpiono do głosowania tajnego, które przybrało wręcz sensacyjny obrót. Część zblokowanych klubów zdradziło zwolenników p. Malinowskiego i ku największemu zdumieniu obecnych ogłoszono, iż prezesem Ł.Z.O.P.N. został wybrany p. Skibicki. Zadecydował głos klubu C-klasowego. Na sali zapanowała konsternacja. Polityka bloku sprawiła, iż dwu najzdolniejszych i najbardziej odpowiednich ludzi w Ł.Z.O.P.N utracono. Postanowiono ratować sytuację. Wybrano na I wiceprezesa p. Malinowskiego…”

W lutym tego samego roku na zjeździe przedstawicieli polskiego futbolu w stolicy widzewiak uzyskał mandat do zarządu PZPN. Co warte podkreślenia, był drugim łodzianinem, który piastował tak wysokie stanowisko we władzach piłkarskiej centrali. A w październiku 1929 roku został w zastępstwie przewodniczącym WGiD ŁOZPN.

Na początku 1930 roku pozycja Malinowskiego we władzach ŁOZPN nie uległa zmianie, nadal był wiceprezesem. To on witał gości z okazji uroczystego otwarcia boiska RTS Widzew 30 marca 1930 roku. Reprezentował także klub w Warszawie z okazji 10-lecia Związku Polskich Związków Sportowych. Malinowski wraz z dwoma innymi działaczami reprezentował także łodzian na jubileuszowym zjeździe PZPN w Krakowie, by jesienią zrezygnować ze wszystkich funkcji w ŁOZPN.

Do pracy w ŁOZPN wrócił po dwuletniej przerwie. Po zwycięstwie koalicji klubów robotniczych, żydowskich, Turystów i ŁKS-u na walnym zebraniu został znów wiceprezesem, a prezesem Konopka. Współpraca między dwoma dżentelmenami układa się tak dobrze, że zachowali swoje stanowiska na kolejną kadencję.

Malinowski w ciągu 10 lat działalności trzykrotnie był przewodniczącym WGiD (1926, 1927, 1929), a w ciągu pięciu kadencji sprawował mandat wiceprezesa związku (1928, 1929, 1930, 1933, 1934). Był też członkiem zarządu PZPN. Warto też zwrócić uwagę na zgodną współpracę tandemu ełkaesiaka Konopki i widzewiaka Malinowskiego. Za zasługi od 1933 roku cieszył się tytułem honorowego członka związku.

Wieloletni prezes Widzewa pełnił także odpowiedzialne funkcję w innych związkach sportowych. Przez trzy kadencję był obecny w Komisji Rewizyjnej Łódzkiego Okręgowego Związku Gier Sportowych (1931, 1932, 1933).

Po zakończeniu II wojny światowej Malinowski znów działa w Widzewie, w 1948 roku był członkiem zarządu klubu. To ostatni akord jego sportowej działalności. Miał wtedy tylko 50 lat. Malinowski odznaczony był 3-krotnie Krzyżem Walecznych, Krzyżem Niepodległości, Krzyżem Legionów, Krzyżem I Brygady, Krzyżem POW, Złoty Krzyżem Zasługi. Za działalność sportową wyróżniony tytułem: honorowego członka Łódzkiego Związku Piłki Nożnej i honorowego prezesa RTS Widzew.

Marian Malinowski

Urodził się 29.04.1900 w Łodzi. Od 1913 r. razem z bratem związał się z ruchem niepodległościowym - najpierw jako członek Polskiej Organizacji Skautowej, a następnie POW W listopadzie 1918 r. brał udział w rozbrajaniu Niemców w Łodzi. W czasie wojny polsko bolszewickiej żołnierz 1. Batalionu Harcerskiego WP, następnie plutonu Osłony Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego w Belwederze.

Marian Malinowski

Na własną prośbę przydzielony na front do 5. Pułku Piechoty Legionów, z którym przeszedł szlak Wilno – Dzwińsk – Kijów - Warszawa. Służbę w wojsku zakończył w stopniu podporucznika.

Po powrocie do Łodzi w 1922 roku wstąpił w szeregiZwiązku Strzeleckiego. W latach 1922-1928 piastował funkcję Komendantem Obwodu Łódź ZS, a w latach 1928-1930 funkcję zastępcy komendanta. W lutym 1934 r. objął obowiązki komendanta powiatu łódzkiego ZS. Działał również w szeregach Związku Obrońców Ojczyzny i Związku Oficerów Rezerwy, w którym od listopada 1930 pełnił funkcję członka zarządu.

Po 1 września 1939 r. poszukiwany przez gestapo. W lutym 1940 roku, jako Tadeusz Wolski, przedostał się do Warszawy, gdzie kontynuował rozpoczętą w Łodzi działalność konspiracyjną służąc m.in. w ZWZ-AK i Grupie Operacyjnej WP „Edward”. W lipcu 1944 r. został mianowany na stopień kapitana i objął dowództwo 4 kompanii VIII Zgrupowania AK „Krybar" na Powiślu. Po kapitulacji Powstania Warszawskiego trafił do obozu Bergen - Belsen, a następnie Gross Born.

Od 1922 roku był zawodnikiem, później kapitanem drużyny futbolowej RTS Widzew Łódź. Karierę piłkarską zakończył w 1930 roku. W latach 1928 – 34 był w zarządzie Widzewa, a po raz pierwszy prezesem klubu został w 1931 roku. Funkcję tę sprawował przed II Wojną Światową trzykrotnie do stycznia 1934 roku. Po zakończeniu okupacji w latach 1948 – 52 jest ponownie prezesem klubu. W 1957 roku został honorowym prezesem Widzewa. W późniejszym okresie działa na rzecz widzewskiej społeczności, jest też klubowym kronikarzem.

Trzeci z rodzeństwa Malinowskich - Bohdan był koszykarzem Widzewa w okresie międzywojennym. Po przegranej kampanii wrześniowej w 1939 roku trafił do niemieckiej niewoli, z której już nigdy nie wrócił.